Του Βασίλη Παζόπουλου
Ήταν Απρίλης του 2012, όταν ο Eike Batista ατένιζε αμέριμνος την όμορφη θέα από την έπαυλη του, βόρεια του Ρίο ντε Τζανέιρο. Είχε κάθε λόγο να είναι ευχαριστημένος αναλογιζόμενος αυτά που είχε καταφέρει.
Η προσωπική περιουσία του υπολογίζονταν σε 34 δισεκατομμύρια δολάρια. Στα 55 του, έγινε ο πλουσιότερος άνθρωπος στην χώρα του, την Βραζιλία και ο όγδοος πλουσιότερος σε ολόκληρο τον πλανήτη.
Λίγο πριν το τέλος
Έφτασε εκεί που δεν είχε φτάσει κανείς άλλος. Ήταν η πρώτη φορά που μια ανεξάρτητη εταιρεία της Βραζιλίας είχε εξορύξει πετρέλαιο σε ανοικτή θάλασσα.
Η BlackRock, ο μεγαλύτερος διαχειριστής κεφαλαίου στον κόσμο, είχε αγοράσει εκατομμύρια μετοχές της OGX. Η Pimco, διαχειριστής του μεγαλύτερου fund στα ομόλογα, είχε στην κατοχή της πάνω από μισό τρισεκατομμύριο σε ομόλογα των εταιρειών του Batista. Η General Electric κατείχε μετοχές εκατοντάδων δολαρίων.
Τίποτα δεν έδειχνε πως ετοιμαζόταν να γίνει μία από τις μεγαλύτερες οικονομικές καταρρεύσεις στην ιστορία, σε επίπεδο προσωπικής περιουσίας, αν όχι η μεγαλύτερη.
Ήταν Απρίλης του 2012, όταν ο Eike Batista ατένιζε αμέριμνος την όμορφη θέα από την έπαυλη του, βόρεια του Ρίο ντε Τζανέιρο. Είχε κάθε λόγο να είναι ευχαριστημένος αναλογιζόμενος αυτά που είχε καταφέρει.
Η προσωπική περιουσία του υπολογίζονταν σε 34 δισεκατομμύρια δολάρια. Στα 55 του, έγινε ο πλουσιότερος άνθρωπος στην χώρα του, την Βραζιλία και ο όγδοος πλουσιότερος σε ολόκληρο τον πλανήτη.
Λίγο πριν το τέλος
Έφτασε εκεί που δεν είχε φτάσει κανείς άλλος. Ήταν η πρώτη φορά που μια ανεξάρτητη εταιρεία της Βραζιλίας είχε εξορύξει πετρέλαιο σε ανοικτή θάλασσα.
Η BlackRock, ο μεγαλύτερος διαχειριστής κεφαλαίου στον κόσμο, είχε αγοράσει εκατομμύρια μετοχές της OGX. Η Pimco, διαχειριστής του μεγαλύτερου fund στα ομόλογα, είχε στην κατοχή της πάνω από μισό τρισεκατομμύριο σε ομόλογα των εταιρειών του Batista. Η General Electric κατείχε μετοχές εκατοντάδων δολαρίων.
Τίποτα δεν έδειχνε πως ετοιμαζόταν να γίνει μία από τις μεγαλύτερες οικονομικές καταρρεύσεις στην ιστορία, σε επίπεδο προσωπικής περιουσίας, αν όχι η μεγαλύτερη.
Η ιστορία του Batista 
Όπως τον περιγράφουν αυτοί που συναναστρέφονταν μαζί του, επρόκειτο για ένα ιδιαίτερα χαρισματικό άτομο. Ήταν δύσκολο να μην παρασυρθείς από τη γοητεία και την αυτοπεποίθηση του. Του άρεσε πολύ να διηγείται την ιστορία για το πώς ως έφηβος στη Γερμανία, ονειρευόταν να γίνει πλούσιος σε χρυσό, και το πώς αυτά τα όνειρα έγιναν πραγματικότητα.
Ο Eike Batista μετά τις σπουδές του στη μεταλλουργία και επέστρεψε στη Βραζιλία το 1980. Άρχισε να εφαρμόζει μοντέρνες μεθόδους εξόρυξης χρυσού και σύντομα βρέθηκε να αγοράζει ορυχεία. Το 1983 αγόρασε την πρώτη του εισηγμένη επιχείρηση στον Καναδά, την οποία μετονόμασε σε TVX. Μέχρι το 1996, η κεφαλαιοποίηση της ανερχόταν στα 1,7 δισεκατομμύρια.
Η περιπέτεια στην Ελλάδα και η επιστροφή στην Βραζιλία
Τα πρώτα σοβαρά προβλήματα αρχίσανε όταν ξεκίνησε να εξορύξει χρυσό στην Ελλάδα, χωρίς να το καταφέρει εξαιτίας των αντιδράσεων από τους κατοίκους της περιοχής που φοβόντουσαν περιβαλλοντικές επιβαρύνσεις. Μετά την αποτυχία στη χώρα μας, ξεκίνησε παρόμοιες προσπάθειες σε Ρωσία και Τσεχία που όμως δεν ευοδώθηκαν ούτε αυτές, εξαιτίας της υποχώρησης της τιμής του χρυσού.
Η μετοχή της TVX έχασε πάνω από το 90% της αξίας της στο χρηματιστήριο και τελικά πωλήθηκε το 2002.
Ακολούθησε η εκρηκτική άνοδος των τιμών των πρώτων υλών
και ένα ειδικός όπως αυτός δεν θα μπορούσε να μην εκμεταλλευτεί τις γνώσεις και την καταγωγή του, σε μια χώρα ιδιαίτερα πλούσια σε φυσικούς πόρους. Πράγματι, η Βραζιλία εισήλθε σε μια περίοδο μακράς οικονομικής ανάπτυξης.Όπως τον περιγράφουν αυτοί που συναναστρέφονταν μαζί του, επρόκειτο για ένα ιδιαίτερα χαρισματικό άτομο. Ήταν δύσκολο να μην παρασυρθείς από τη γοητεία και την αυτοπεποίθηση του. Του άρεσε πολύ να διηγείται την ιστορία για το πώς ως έφηβος στη Γερμανία, ονειρευόταν να γίνει πλούσιος σε χρυσό, και το πώς αυτά τα όνειρα έγιναν πραγματικότητα.Ο Eike Batista μετά τις σπουδές του στη μεταλλουργία και επέστρεψε στη Βραζιλία το 1980. Άρχισε να εφαρμόζει μοντέρνες μεθόδους εξόρυξης χρυσού και σύντομα βρέθηκε να αγοράζει ορυχεία. Το 1983 αγόρασε την πρώτη του εισηγμένη επιχείρηση στον Καναδά, την οποία μετονόμασε σε TVX. Μέχρι το 1996, η κεφαλαιοποίηση της ανερχόταν στα 1,7 δισεκατομμύρια.
Η περιπέτεια στην Ελλάδα και η επιστροφή στην Βραζιλία
Τα πρώτα σοβαρά προβλήματα αρχίσανε όταν ξεκίνησε να εξορύξει χρυσό στην Ελλάδα, χωρίς να το καταφέρει εξαιτίας των αντιδράσεων από τους κατοίκους της περιοχής που φοβόντουσαν περιβαλλοντικές επιβαρύνσεις. Μετά την αποτυχία στη χώρα μας, ξεκίνησε παρόμοιες προσπάθειες σε Ρωσία και Τσεχία που όμως δεν ευοδώθηκαν ούτε αυτές, εξαιτίας της υποχώρησης της τιμής του χρυσού.
Η μετοχή της TVX έχασε πάνω από το 90% της αξίας της στο χρηματιστήριο και τελικά πωλήθηκε το 2002.
Ακολούθησε η εκρηκτική άνοδος των τιμών των πρώτων υλών
Τα πράγματα εξελίχθηκαν καλά για τον Batista. Δημιούργησε μια εταιρία κοινής ωφέλειας, και μία εκμετάλλευσης σιδηρομεταλλεύματος. Το μεγάλο στοίχημα όμως ήταν η εταιρία εξόρυξης πετρελαίου. Τομέας που δεν είχε πείρα, αλλά είχε την δύναμη να προσελκύσει ταλέντο από τις ανταγωνίστριες εταιρίες, ειδικά από την Petrobras, την μεγαλύτερη βραζιλιάνικη πετρελαιοβιομηχανία.
Η OGX μπήκε στο παιχνίδι δυναμικά, προσφέροντας πολύ μεγάλα ποσά για εκμίσθωση θαλάσσιων περιοχών που θα ξεκινούσε την εξόρυξη. Για την ακρίβεια πρόσφερε ένα ποσό που τρόμαξε τους ανταγωνιστές της θέλοντας να δώσει ένα ξεκάθαρο μήνυμα πως μπορούσε να τους νικήσει όλους.
Λίγες ημέρες μετά την εισαγωγή της στο χρηματιστήριο, τον Ιούνιο του 2008, το πετρέλαιο σημείωσε το υψηλότερο ρεκόρ όλων των εποχών, ξεπερνώντας τα 145 δολάρια το βαρέλι. Η αρχική δημόσια εγγραφή ήταν 3 δισεκατομμύρια, καθιστώντας την ως την μεγαλύτερη στην ιστορία της Βραζιλίας.
Η OGX ανακοίνωσε πως είχε για στόχο να υπερβεί τα ένα εκατομμύριο βαρέλια την ημέρα, δηλαδή σχεδόν στο ήμισυ της συνολικής παραγωγής της Βραζιλίας. Αισιοδοξούσαν πως η περιοχή που είχαν μισθώσει περιείχε περισσότερο από το ένα τρίτο των αποδεδειγμένων αποθεμάτων της Petrobras. Όλα αυτά, ενώ μέχρι εκείνη την ώρα δεν είχε χρησιμοποιήσει ούτε μία φορά το τρυπάνι της.
Τα πρώτα προβλήματα
Τον Απρίλιο του 2011, κυκλοφόρησε μια έκθεση από ανεξάρτητους ελεγκτές που τρόμαξε τους επενδυτές. Η άντληση τόσο μεγάλης ποσότητας πετρελαίου παρουσιάζονταν ως λιγότερο σίγουρη, σε σχέση με τις προηγούμενες εκθέσεις.
Μην μπορώντας να βρει χρηματοδότες για τις γεωτρήσεις, η OGX τον Μάιο του 2011 στράφηκε προς την αγορά ομολόγων. Παρά τις ανησυχίες, ο Batista εξακολουθούσε να έχει το άγγιγμα του Μίδα. Δεν δυσκολεύτηκε να μαζέψει 2,6 δισεκατομμύρια δολάρια.
Ένα χρόνο αργότερα, μετά από δικές της αναλύσεις αποκαλύφτηκε πως το μεγαλύτερο μέρος του κοιτάσματος ήταν σε μια περίπλοκη υποθαλάσσια περιοχή που καθιστούσε προβληματική την εξόρυξη. Αναθεώρησαν τις προσδοκίες τους για άντληση 87% των προϋπολογισθέντων βαρελιών πετρελαίου.
Άρχισαν να υπάρχουν τεχνικής φύσεως προβλήματα στην OGX, όπως για παράδειγμα η αντικατάσταση των γεωτρύπανων με πλατφόρμες άντλησης πετρελαίου. Αυτό σε απλά λόγια συνεπαγόταν καθυστέρηση σχεδόν ενός ολόκληρου χρόνου από ότι προβλεπόταν να λειτουργήσει.
Για τον Batista δεν ήταν κάποιο ιδιαίτερο πρόβλημα. Τίποτα τουλάχιστον που δεν μπορούσε να λυθεί με δανεικά χρήματα. Ξαναβγήκε στις αγορές, συγκεντρώνοντας αυτήν την φορά 1,1 δισεκατομμύριο δολάρια.
Τον ίδιο μήνα, όμως, η παραγωγή μειώθηκε χαμηλότερα από το πιο απαισιόδοξο σενάριο. Παρόλα αυτά, για άλλη μία φορά το άστρο του Batista έλαμψε και πάλι. Ανακοίνωσε ότι μετά από ένα χρόνο μυστικές διαπραγματεύσεις με ένα μεγάλο επενδυτικό σχήμα από το Αμπού Ντάμπι. Οι άραβες επένδυσαν 2 δισεκατομμύρια δολάρια για το 5.6% των μετοχών της EBX. Όχι μόνο υπήρξε η από τις μεγαλύτερες επένδυσης στη Βραζιλία, αλλά και αποτίμησε την κεφαλαιοποίηση της στα 35 δισεκατομμύρια δολάρια.
Η αρχή του τέλους
Στο μεταξύ τα πράγματα άρχισαν να μην είναι ευνοϊκά. Καταρχήν η ανάπτυξη της Βραζιλίας επιβραδύνθηκε το 2012. Η OGX άρχισε να βγάζει 75% λιγότερη παραγωγή από την αναμενόμενη. Οι μετοχές του παρουσίασαν ελεύθερη πτώση, χάνοντας το μισή τους κεφαλαιοποίηση μέσα σε δύο μόλις ημέρες. Τα ομόλογα άρχισαν με γοργούς ρυθμούς να χάνουν την αξία τους καθώς οι αξιολογήσεις δεν ήταν θετικές.
Τελικά, μετά από μελέτες, αποδεικνύεται πως τα οικόπεδα που είχαν εκμισθώσει πανάκριβα από την κυβέρνηση, δεν ήταν εμπορικά βιώσιμα και έπρεπε να σταματήσουν οι εργασίες. Φυσικά η εταιρία αδυνατούσε να εξοφλήσει τους πιστωτές της, σημειώνοντας την μεγαλύτερη χρεοκοπία εταιρικών ομολόγων στην ιστορία.
Μία επική κατάρρευση είχε ξεκινήσει.
Ο επίλογος
Τον Οκτώβρη αναγκάστηκε να πουλήσει τα αεροπλάνα και το ελικόπτερο του, την ίδια ώρα που οι πιστωτές παλεύανε να αρπάξουν ότι μπορούσαν περισσότερο, από τα ερείπια της αυτοκρατορίας του.
Σήμερα τα περιουσιακά στοιχεία που του έχουν απομείνει, έχουν παγώσει ως αποτέλεσμα δικαστικής εντολής. Το αρχοντικό του με την μεγαλειώδη πισίνα και τα δύο θέατρα μεταβιβάστηκε στους γιους του.
* Ο Βασίλης Παζόπουλος είναι οικονομολόγος, χρηματιστηριακός αναλυτής.
Πηγή:www.capital.gr
