Από την γαλοπούλα μέχρι τον συννεφοσυλλέκτη
.
Στο παρόν κείμενο θα μιλήσουμε για ακραίες καταστάσεις και για το λάθος που φανερά κάνουν αρκετοί traders υπερεκτιμώντας τις πληροφορίες του παρελθόντος και ξεχνώντας παράλληλα τον νόμο των μεγάλων αριθμών.
.
Τεχνική ανάλυση και μελέτη του παρελθόντος
Η τεχνική ανάλυση δικαίως αποτελεί μια από τις σημαντικότερες ‘’τέχνες’’ που πρέπει να αναπτύξει ο οποιοσδήποτε επίδοξος trader αν θέλει μακροπρόθεσμα να επιβιώσει στην χρηματιστηριακή αρένα και να διατηρήσει υγιές ROI (return on investment) σε βάθος χρόνου. Παρόλα αυτά είναι πάρα πολύ σημαντικό ο κάθε επενδυτής να χρησιμοποιήσει την τεχνική αυτή σαν ένα εργαλείο συμβουλευτικού χαρακτήρα και να μην υπερεκτιμάει τις δυνατότητες που αυτή του παρέχει. Ο λόγος είναι απλός. Η τεχνική ανάλυση βασίζεται στις παρατηρήσεις του παρελθόντος. Και το παρελθόν μπορεί να προσφέρει χρήσιμα στοιχεία στα οποία όμως πάντα θα περιλαμβάνεται μια δόση ανακρίβειας ως προς το πόσο ικανά είναι να μας οδηγήσουν σε ασφαλή συμπεράσματα για το μέλλον.
Το μυαλό του ανθρώπου ψάχνει πάντα στοιχεία από το παρελθόν για να δημιουργεί την ψευδαίσθηση ότι οι αποφάσεις που λαμβάνονται θα είναι πάντα αποτελεσματικές στο μέλλον ό,τι και να συμβεί. Την έχει ανάγκη το κάθε άτομο αυτού του είδους την αίσθηση ασφάλειας για κάθε είδους αποφάσεις (είτε πρόκειται για το trading, την παύση ή την έναρξη μιας κοινωνικής σχέσης, την απόρριψη/αποδοχή κάποιας πρότασης για δουλειά κ.α.).
Είναι πάρα πολύ σημαντικό για τον κάθε trader
να συνειδητοποιήσει αυτή την αδυναμία που πηγάζει από την ψυχολογική του φύση και να την μετατρέψει σε πλεονέκτημα απέναντι στους αντίπαλους του. Πρέπει να πάψει να υπερεκτιμάει την επίδραση του παρελθόντος στα αποτελέσματα του μέλλοντος. Να δει το παιχνίδι ταυτόχρονα και από άλλες πλευρές π.χ. αξιολογώντας τις πληροφορίες των τελευταίων ημερών, ωρών ή μελετώντας την ψυχολογία των άλλων παικτών και της αγοράς.
Παρακάτω θα δούμε τρία απλά παραδείγματα τα οποία μέσα από την απλότητα και χαλαρότητα που τα χαρακτηρίζει παρουσιάζουν στον μέγιστο δυνατό βαθμό το μέγεθος του λάθους που αρκετοί traders κάνουν όταν θεωρούν ότι για παράδειγμα η αύξηση της τιμής μιας μετοχής κάθε μέρα τους τελευταίους έξι μήνες σημαίνει απαραίτητα και την άνοδο της τιμής της αύριο.
.
Το παράδειγμα της γαλοπούλας
Ας ξεκινήσουμε να ασκούμε <<κριτική>> στα συμπεράσματα βασισμένα εξ ολοκλήρου στις πληροφορίες του παρελθόντος με ένα μάλλον κλασσικό παράδειγμα του διάσημου φιλόσοφου Bertrand Russell, αυτό της γαλοπούλας. Δοκιμάστε λοιπόν για μια στιγμή να έρθετε στην θέση της γαλοπούλας. Το συγκεκριμένο άτυχο πουλερικό το ταΐζουν κάθε μέρα επί έναν χρόνο μέχρι τελικά που την παραμονή των Χριστουγέννων σταματάει αυτή η γενναιοδωρία των ανθρώπων απέναντι της. Σε λίγες στιγμές βρίσκεται στο ψυγείο κάποιου χασάπικου ενώ στην κουζίνα του απέναντι σπιτιού βράζεται ήδη η γέμιση που θα την συνοδεύσει στο βραδινό ρεβεγιόν.
Φανταστείτε λοιπόν τα συμπεράσματα που θα έβγαζε μια ορθολογική γαλοπούλα αν ανέλυε το πρόσφατο αλλά και μακρινότερο παρελθόν. Έχοντας καταγράψει ότι κάθε μέρα όλο το χρόνο κάποιος εκπρόσωπος του ανθρώπινου είδους την τροφοδοτεί με τροφή, προφανώς θα κατέληγε στο συμπέρασμα ότι ο άνθρωπος είναι ένα ακίνδυνο για αυτήν ον, που νοιάζεται για το καλό της. Το μέλλον της προφανώς θα φαινόταν λαμπρό. Μάλιστα αξίζει να παρατηρήσουμε ότι το επίπεδο εμπιστοσύνης της προφανώς και αυξάνει κάθε μέρα που περνάει ενώ κορυφώνεται ακριβώς στην ημέρα εκείνη που έρχεται το μοιραίο. Ένα μεγάλο αναπάντεχο για αυτήν γεγονός κάνει την εμφάνιση του ακριβώς την στιγμή εκείνη που η εμπιστοσύνη της στον άνθρωπο είχε φτάσει στον μέγιστο δυνατό βαθμό λόγω της μεγιστοποίησης του αριθμού των παρατηρήσεων από το παρελθόν.
.
Το λάθος των παικτών στοιχήματος
Το ποντάρισμα σε κάθε είδους ενδεχόμενο αποτέλεσμα αθλητικής (και όχι μόνο) διοργάνωσης παρουσιάζει πολλές ομοιότητες με το trading. Ένα από τα μεγάλα λάθη που κάνουν λοιπόν όλοι οι παίκτες στοιχήματος είναι ότι συμπεριλαμβάνουν μια εντελώς άχρηστη πληροφορία στο σύστημα που χρησιμοποιούν για να προβλέψουν το αποτέλεσμα. Η πληροφορία αυτή δεν είναι άλλη από την προϊστορία. Δεν υπάρχει λοιπόν ιστότοπος, εφημερίδα, ραδιόφωνο ή άλλο μέσο που να ασχολείται με προτάσεις-συμβουλές γύρω από το στοίχημα που να μην κάνει συνεχώς εκτενείς αναφορές στην προϊστορία των ομάδων.
Έτσι για παράδειγμα στο ποδόσφαιρο εστιάζουν στο πόσα χρόνια έχει η ομάδα Β να κερδίσει στην έδρα της ομάδας Α, πόσες ισοπαλίες έφεραν την τελευταία δεκαετία, σε πόσα μεταξύ τους παιχνίδια τα τελευταία χρόνια σημειώθηκαν πάνω από τρία γκολ κ.τ.λ. Δεν νομίζω να χρειάζεται να αναπτύξω πολλά επιχειρήματα για να καταρρίψω πλήρως την σημασία της συγκεκριμένης στατιστικής κατηγορίας και να αποδείξω το πόσο παραπλανητική και, σε τελική ανάλυση, επικίνδυνη είναι. Αρκεί να αναλογιστεί κανείς τους παράγοντες που επηρεάζουν την απόδοση της εκάστοτε ομάδας και αλλάζουν κάθε χρόνο.
Πόσοι από τους ποδοσφαιριστές της ομάδας Α που παίζουν σήμερα έπαιζαν και πριν πέντε χρόνια; Είχαν μήπως οι ομάδες τους ίδιους προπονητές; Έπαιζαν στο ίδιο γήπεδο; Τι μεταγραφικό budget είχαν; Τι κίνητρο για την νίκη είχε η κάθε μια από τις ομάδες όταν συναντήθηκαν πριν δυο χρόνια; Είναι φανερό λοιπόν ότι κάθε παιχνίδι ανάμεσα στις δυο ομάδες στο παρελθόν είχε τις δικές του ξεχωριστές συνισταμένες και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του. Είναι λάθος που οι παίκτες-επενδυτές χρησιμοποιούν αφιλτράριστη πληροφόρηση που προέρχεται από το παρελθόν, δημιουργούν μια ψευδαίσθηση σιγουριάς και ασφάλειας για τις επιλογές τους στο μυαλό τους και τελικά οδηγούνται σε όχι και τόσο value for money επιλογές.
.
Ο συννεφοσυλλέκτης του Βίλχελμ Ράιχ
Δεν ξέρω αν έτυχε να διαβάσετε κάποιο βιβλίο του Βίλχελμ Ράιχ (1897-1957) -πρόκειται για Αυστριακό ψυχολόγο, βιολόγο, εφευρέτη και κοινωνιολόγο. Υπήρξε ένας από τους πλέον αμφιλεγόμενους διανοητές της σύγχρονης εποχής. Το φιλόδοξο εγχείρημά του, να αμφισβητήσει τα υφιστάμενα συστήματα σκέψης και να ανατρέψει βασικές επιστημονικές αντιλήψεις, απέκτησε πολυάριθμους υποστηρικτές και επικριτές. Έτυχε να παρακολουθήσω κάποιο ντοκιμαντέρ με θέμα τον ίδιο. Στην ταινία αυτή λοιπόν παρουσιάστηκε η βασισμένη σε αληθινές μαρτυρίες ιστορία σύμφωνα με την οποία ο Ράιχ είχε επινοήσει μια μηχανή η οποία προκαλούσε βροχή μέσα σε μια ημέρα από την έναρξη της λειτουργίας της (έχει μείνει στην ιστορία ως συννεφοσυλλέκτης). Κάποτε λοιπόν κάποιοι χωρικοί μετά από περίοδο ξηρασίας πολλών χρόνων και ενώ βρίσκονταν σε απόγνωση καθώς λιμοκτονούσαν ζήτησαν την βοήθεια του. Η πρόταση ήταν απλή.
.
‘’Λεφτά για βροχή’’
Τελικά ο Ράιχ βρέθηκε στο χωριό τους, έθεσε σε λειτουργία την μηχανή του και την επόμενη μέρα άρχισε να βρέχει! Λίγο αργότερα άνθρωποι της κρατικής ασφάλειας του ζήτησαν να παραδώσει την μηχανή του στο κράτος και όταν αυτός αρνήθηκε, τον έκλεισαν φυλακή.
Έχω συχνά την τάση να εξετάζω τα πάντα από επενδυτική σκοπιά (παράλληλα βέβαια με τις άλλες οπτικές γωνίες). Ξεφεύγοντας λοιπόν λίγο από την ηθική, κοινωνική και επιστημονική οπτική του θέματος θεωρώ τον συννεφοσυλλέκτη μια εξαιρετική value for money επένδυση.
Για να γίνω πιο συγκεκριμένος αν ζούσα εκείνη την εποχή και δούλευα σαν επενδυτικός σύμβουλος του Βίλχελμ Ράιχ θα τον παρότρυνα να συνεχίσει να χρησιμοποιεί τον συννεφοσυλλέκτη και να αναλαμβάνει να φέρει βροχή ακόμη και αν δεν είχα ιδέα σχετικά με το κατά πόσο αποδίδει η μηχανή. Ο λόγος είναι απλός και στηρίζεται στην λογική την οποία προσπαθώ να εξηγήσω στο παρόν άρθρο.
Μπορεί η μηχανή του Ράιχ να δούλευε μπορεί και όχι. Το σίγουρο όμως είναι ένα. Όσες μέρες ξηρασίας και αν πέρασαν πάντα υπάρχει πιθανότητα να βρέξει την επόμενη μέρα. Έτσι η μηχανή του Ράιχ αποκτά επενδυτική αξία από μόνη της καθώς μετατρέπεται σε στρατηγική με αναμφίβολα μη αρνητική προσδοκώμενη αξία. Ο λόγος είναι απλός. Υπάρχουν δυο ενδεχόμενα.
Προφανώς η λογική δεν είναι απόλυτα σωστή (π.χ. για την μηχανή ξοδεύτηκαν χρήματα τα οποία θα χρειαστεί τουλάχιστον μια επιτυχία για να καλυφθούν κ.α.). Αυτό που με ενδιαφέρει πάντως να συνειδητοποιήσει κανείς είναι η αλληλεπίδραση, οι ευκαιρίες και οι απειλές που δημιουργούνται όταν υπερεκτιμάται η ανάλυση των στοιχείων του παρελθόντος. Επίσης είναι σημαντικό κανείς να κατανοήσει σε βάθος το πλεονέκτημα που μπορεί να αποκτήσει έναντι των ανταγωνιστών του αν καταφέρει να βρει την κατάλληλη ισορροπία όταν εκτιμάει τον βαθμό επίδρασης του παρελθόντος στο παρόν και κυρίως στο μέλλον.
.
Συμπερασματικά
Η παρακολούθηση των κινήσεων και των δεδομένων του παρελθόντος είναι αναμφίβολα ένα σημαντικό εργαλείο για κάθε trader. Είναι σημαντικό όμως να θυμόμαστε πάντα την γαλοπούλα, τους χωρικούς του Ράιχ και τους παίκτες του στοιχήματος. Να μην ξεχνούμε ποτέ πως υπάρχει πάντα η πιθανότητα εμφάνισης Μαύρου Κύκνου ( αυτό τον όρο χρησιμοποιεί ο στατιστικολόγος Nassim Taleb) δηλαδή ενός γεγονότος εντελώς αναπάντεχου, πλήρως διαχωρισμένου και εντελώς διαφορετικού σε σχέση με ότι συνέβη στο παρελθόν.
Στο χρηματιστήριο λοιπόν πρέπει να στηρίζουμε την στρατηγική μας σε διάφορες παραμέτρους και στοιχεία και όχι μόνο στις τάσεις που διαμορφώνονται από το παρελθόν. Διαφορετικά μια ανατροπή μπορεί να επιφέρει την αρχή του τέλους για την στρατηγική και το κεφάλαιό μας. Είναι στην φύση του ανθρώπου να υπερεκτιμάει τα δεδομένα που έρχονται από το χθες και να λαμβάνει αποφάσεις πιεζόμενος από αυτού του είδους στατιστικά δεδομένα. Είναι στο χέρι σας να μετατρέψετε αυτό το μειονέκτημα της ανθρώπινης σκέψης σε πλεονέκτημα για σας και την στρατηγική σας.
το άρθρο δημοσιεύτηκε στο μηνιαίο περιοδικό
με το οποίο φυσικά είμαστε σε πλήρη συνεργασία
Oι συναλλαγές με ''μόχλευση'' εμπεριέχουν υψηλό κίνδυνο. Διαβάστε προσεκτικά τους όρους χρήσης της παρούσας ιστοσελίδας και μελετήστε προσεκτικά όλη τη ''θεωρία'' η οποία σας προσφέρεται εντελώς δωρεάν στη σελίδα μας.Στοιχεία επικοινωνίας για Διαχείριση κεφαλαίων-Σεμινάρια κινητό tel. 6937709499 mail akrivosgeorge@yahoo.gr Ακριβός Γιώργος
